BLOG: BHUTAN: KONINKRIJK IN DE HIMALAYA

Bhutan

Koninkrijk in de wolken
Land van de Donderdraak
Verborgen land in de Himalaya
Een land vol magische avonturen!

Deze bestemming stond al heel lang op ons wensenlijstje. Steeds kwam er weer een andere trip tussen. Timing is bij Bhutan essentieel, als je tenminste de mooie, kleurrijke festivals wil bijwonen. Het voordeel daarvan is niet alleen de dansen, muziek en gezelligheid, maar vooral dat je tussen de lokale mensen zit terwijl je naar de dans kijkt, gezellig met de lokale mensen snacks en drinken koopt, kletst over de dansen, het weer, de gezelligheid en de gekke clowns die de dansen aan elkaar kletsen en de symboliek ervan uitleggen.

En geluk hadden we! In maart stapten we in het toestel van Druk Air van Delhi naar Paro. Een onvergetelijk mooie vlucht want je kijkt een uur lang over de bergtoppen van de Himalaya. Halverwege de vlucht zegt de captain: ‘En nu aan de rechterkant: de top van Mount Everest!’.

De landing is hier spectaculair. Het toestel glijdt naar beneden en door de wolken zie je kleine dorpen, rijstvelden en yaks grazen. Het toestel gaat een beetje heen en weer tussen de bergkammen, en dan land je op een mini-airport: Paro International Airport. De grap is dat er in de stad Paro maar 2.169 mensen wonen. De airport is een asfaltstripje met een klein gebouw met een wachtruimte en een paar toiletten. Taks Free Shopping hoef je hier niet te verwachten.

Zodra je naar buiten loopt, adem je de frisse, zonnige, heldere lucht in van de Himalaya. Ook dat wordt een element uit je reis dat je niet snel vergeet. De zon gloeit op je gezicht. ’s Ochtends is het er fris, de temperatuur loopt in maart van 5 graden ’s nachts tot 25 graden ’s middags. Kleding met laagjes is aanbevolen en neem zeker een wollen trui mee.

Exclusief
Bij Bhutan zeggen veel mensen: Waar naartoe? Bhutan? Nooit van gehoord. Dat is voordeel 1. Voordeel 2 is dat je er per dag minimaal USD 250 per persoon moet uitgeven, anders kom je het land niet in. Dit budget moet je van tevoren geboekt hebben, anders krijg je geen visum voor het land. Zonder dat visum kun je ook niet mee op de vlucht naar Bhutan. Je paspoort moet minimaal nog zes maanden geldig zijn. De reis in Bhutan wordt altijd verplicht begeleid door chauffeur en gids. De reden is dat je anders niet de allermooiste plekjes van het land ziet, de lokale mensen niet spreekt en de helft niet begrijpt en doorgrondt van wat je ziet. Zij geven extra sfeer aan de reis, want ze vertellen je alles over de mystiek, religie, natuur, koninkrijk, geschiedenis van het land. Uiteraard heb je vrije tijd waarin je op eigen gelegenheid kunt wandelen, het dorp kunt verkennen of in en om het resort kunt genieten. De reissom moet volledig betaald zijn voor je het visum aanvraagt. In de reissom zit dan weer wel alles inbegrepen: auto met chauffeur, gids, hotelovernachtingen, ontbijt, lunch en diner, entreegelden voor forten, kloosters en musea. Voor tempels wordt een gift zeer op prijs gesteld. Wij regelen voor jou de volledige reis: inclusief visum, tickets en totale arrangement in Bhutan. Uit eigen ervaring.

Onontdekt
Bhutan is klein, dorps, onontdekt. Geen massatoerisme. Backpackers mogen er nu niet en gelukkig nooit komen. Goedkoop toerisme wil men er niet. Pas in 1974 werd reizen in Bhutan toegestaan, op zeer strikte voorwaarden van de overheid en de heilige top van de Boeddhistische monniken. Het land heeft zich altijd moeten verdedigen tegen de grootmacht in het noorden: China met 1.4 miljard inwoners en India in het zuiden met 1.3 miljard inwoners. India is altijd gastvrij geweest naar Bhutan en heeft het land in haar waarde gelaten. Om die reden zijn handelaren en inwoners uit India welk welkom en houdt men China duidelijk op afstand.
Er zijn hier geen McDonalds, geen goedkope restaurants en je ziet geen plastic afval langs de weg. Het toerisme moet duurzaam zijn en passen in de filosofie van het land: dat alles er is met een reden en dat alles in balans moet zijn met de natuur, nu en in de toekomst. Het land is dan ook het enige land ter wereld dat meer dan CO2 neutraal is.
De lokale winkels zijn klein en grappig. De shampoo ligt naast de chipjes, lokale chipjes uiteraard. Als er geïmporteerd wordt zijn het producten uit India. En nog lekker ook.

Boeddhisme

Tibetaans Boeddhisme is de religie van Bhutan. De vlag is een symbool hiervan. Overal vind je het symbool van de draak ‘Druk’ in Bhutanees. Er zijn drie belangrijke mannen in deze religie: de Unifier Lama Zhabdrung Rinpoche, de Boeddha en de Lama Padhmasambhava.

De Unifier, degene die het land Bhutan verenigde tot een land, een staat met een religie en zorgde voor een unieke interpretatie van het Tibetaans Boeddhisme was deze Lama Rinpoche die in 1630 in het land woonde. Na een misverstand met lama’s in Tibet dreigde deze lama gearresteerd te worden en zijn relikwieën zouden in beslag genomen worden. Hij kreeg visioenen dat hij in Bhutan onderdak zou vinden en zo keerde hij naar de huidige hoofdstad Thimpu. Hier droeg hij het geloof uit aan de lokale mensen. Bij tempels en stupa’s beeldt men hem uit als een oudere man met een lange baard.

Guru Phadmasambhava
Deze Guru leefde in de 8^e eeuw en werd gereincarneerd als  een kind van acht in een lotusbloem op de vijvers in een dorp in het huidige Pakistan. Als klein kind kan hij uitstekend heilige teksten onthouden en reciteren. Al spoedig wordt zijn kennis en levenservaring erkend als guru door de koning en de inwoners. In Bhutan en Tibet wordt hij ook Guru Rinpoche genoemd en erkend als grondlegger van Boeddhisme in deze landen. Samen met zijn vrouw Yeshe Tsogyal reizen zij door Tibet en Bhutan en verbergen heilige teksten en relikwieen. Zo kunnen deze niet in de handen vallen van de verkeerde personen. In die tijd is er in Tibet veel jaloezie omdat de Guru kracht uitstraalt en de mensen goed kan helpen en zij dus ook tegen hem opzien. Ook verricht hij vele wonderen tijdens deze reizen.

Boeddha
De ‘huidige’ Boeddha, zo zeggen de Bhutanese mensen. Belangrijk om te weten voor ons als westerlingen, is dat er volgens het Tibetaans Boeddhisme steeds na een periode een Boeddha sterft en een nieuwe wordt geboren.
Zo ook het systeem van het aanwijzen van Hoofd Lama’s in Tibet (zoals de Dalai Lama in Lhasa, die nu verbannen is). Dit vindt plaats op basis van herkenningstesten als kind. De Bhutanesen geloven in de reïncarnatie en het wiel van karma.

Tibetaans Boeddhisme
Tibetaans Boeddhisme is de religie van de mensen in Bhutan. Een bijzondere vorm van Boeddhisme, die zijn oorsprong kent uit de stroming uit de 7^e eeuw die in Tibet ontstond. Het heeft zijn wortels vooral in India, met name in het Mahayana Boeddhisme en het Vajrayana, de tantrische vorm van Boeddhisme.
Een van de mooiste gebeden vinden wij, dat de mensen de tempel betreden en bidden dat: alle lijden van alle voelende wezens op deze mooie planeet mag opgeheven worden. Het is erg bijzonder dit door de monnikenen, lokale mensen en je gids te horen zeggen. Want het is zo’n pure, eerlijke wens en je zou willen dat hij meteen mag uitkomen.

Debby, Did you bring your tempel socks?
Dat is de eerste vraag die Dorji, onze gids, mij stelt. Ik heb voor deze reis wel sokken bij me, van die lekkere warme met badstof voering. Ja! Zeg ik en hij lacht. Goed zo, want de tempelvloeren zijn van steen en we moeten onze schoenen uittrekken voor we de tempels betreden.

Land van strenge regels
Roken is verboden. Je mag hier niet roken. De koning en koningin zorgen in dit land voor de inwoners als ‘hun kinderen’. De woorden die zij spreken klinken als uit een sprookje. Roken mag niet. Toch zie je hier en daar sigaretjes. Die komen uit India en koop je op de zwarte markt.
Alcoholmisbruik is een groot probleem, zeker ook onder jongeren. De nieuwe generatie wil niet dat zware werk op het land doen, jaks hoeden, weven of boer zijn. Ze willen een nieuwe telefoon met internet maar liever niet werken.
Ik bestelde een glas rode wijn, helaas zei de serveerster: Het is Dry Tuesday! Op dinsdag drinken we niet. Ja, ik had het wel op maandag mogen bestellen en dan stiekem dinsdag opdrinken dat had dan wel gemogen.

Fotograferen
In de tempel mag je niet fotograferen. Dat komt omdat een tempel een heiligdom is. Je moet er mediteren, reflecteren, bidden of lezen in Boeddhistische geschriften. Of je krijgt een zegening van een priester of bespreekt jouw probleem met hem. Een foto kan in een computer terechtkomen. Een foto kan geprint worden. En wanneer wij in de westerse wereld spullen niet meer gebruiken komen die op een vuilnishoop terecht. Voor een Bhutanees is het onvoorstelbaar
En onbespreekbaar dat die heilige afbeeldingen tot vuilnis worden, dus in de tempel mag je geen foto maken. Geen punt, want er valt genoeg moois te zien en te fotograferen buiten de tempel.

Meer lezen?
Als je meer wil lezen over de geschiedenis, het geloof en de gebruiken van Bhutan is de reisgids FootPint Bhutan de beste. Geschreven door Gyurme Dorje. Ook Michael Aris schreef interessante boeken over Bhutan. Hij is de man van Aung San Su Kyi, de leidster van de oppositiepartij van Myanmar. Samen werkten zij voor Bhutan in de toerisme ontwikkeling, onderzoek en cultuur.
Pema Chodron is ook een interessante vrouw. Zij studeerde jaren Boeddhisme in Bhutan in navolging van hoge lama’s en schreef er interessante boeken over als Liefdevolle Vriendelijkheid en Als je wereld instort.
Romans over Bhutan zijn er niet zo veel, maar twee kunnen we zeker aanraden: Tsomo’s Karma en Laxmi’s Story. In Bhutan kun je heelinteressante boeken kopen over de Dzongs (kloosters), tempels en heilige figuren.

Boek vroeg van te voren
Wij raden aan de reis minimaal 6 tot 9 maanden van te voren te boeken. Dan is er voldoende tijd om de vluchten, hotels en invulling van de reis goed te plannen. Het toerisme in het land is nog steeds beperkt en kent een maximum aantal bezoekers. Met name in de maanden maart, april, mei en de herfst komen veel reizigers om de festivals te zien tijdens de reis. Het aantal vluchten naar Paro International Airport (Bhutan) is zeer beperkt. Je vliegt er vanuit Delhi heen, Bangkok en hebt dan een tussenlanding in Kathmandu of Calcutta. Soms haalt Druk Air, de lokale airline, deze tussenstops eruit. Er is gemiddeld een vlucht per dag vanaf Delhi en vanaf Bangkok.

Rond dit festivalseizoen zijn tickets en hotels snel volgeboekt, uiteraard vooral de leukste hotels op de mooiste locaties. Het zou zonde zijn als je die niet kon ervaren.

Bhutan combineren met… ?
Je kunt een bezoek aan Bhutan combineren met een stukje India, zoals de Gouden Driehoek (Delhi, Jaipur, Agra met de Taj Mahal). Of je start met Bhutan en vliegt daarna naar Bangkok voor een heerlijke strandvakantie in Thailand, om na te genieten van je actieve, avontuurlijke trip in Bhutan.
Wij combineerden een trip naar Bhutan met een strandverblijf in Abu Dhabi, in het luxe resort Jumeirah@Etihad Towers. Onze ideale reizen naar Bhutan vind je op de pagina Reizen/Bhutan. Dit reisadvies is gebaseerd op onze eigen ervaring. Onze tips, ideeën, leukste restaurants, beste locaties voor fotografie, alle adviezen krijg je voor vertrek van ons.

Garantie:
Een ding kunnen wij je garanderen: je ervaart de reis van je leven!

En natuurlijk valt ook deze reis onder dekking van SGR en Calamiteitenfonds.

Land van de Donderdraak
De Druk is de Donderdraak, het nationale symbool van Bhutan. Je ziet hem op de vlag waarbij hij juwelen vasthoudt die rijkdom voorstellen, spirituele rijkdom welteverstaan. Bhutan wordt ook wel Land van de Donderdraak genoemd, omdat de aanjager van deze religie een klooster herstelde tijdens een zware storm. De donder en bliksem worden gezien als het grommen van de draak. De monnik zag dit als een goed teken en noemde deze plek naar de draak: Drug-Ralung. Monniken worden ook Drugpa genoemd: ‘Die van de Donder’.

Zo werd Bhutan in de volksmond langzaam het Land van de Donderdraak.

Heilige Symbolen
Gebedsvlaggetjes: kleine vlaggen in alle kleuren van de regenboog zijn geprint met mantra’s. Deze teksten die welzijn voor alle leven op aarde wensen, worden door de wind meegenomen en bereiken zo alle hoeken van onze planeet en alle levende, voelende schepsels. Een vlag ophangen brengt geluk en goed karma.

Stupa’s: op een heilige plek, waar een monnik heeft gemediteerd, een wonder is gebeurd, een heilige rivier ontspringt, een plek die inzicht geeft daarop bouw je een stupa, een tempeltje met vaste vormen. Vaak met een vierkante witte voet, en een gouden klokvormige top. Hier komen de lokale mensen graag naartoe om te mediteren, vlaggetjes op te hangen of mini-stupa’s te plaatsen.

Tempels: een gebouw met een typische architectuur, vol heilige beelden en thangka’s (schulderingen). Hier offert men kommen water en yakboter voor de Boeddha en de andere heiligen.
Dzongs: Een dzong is een fort met hoge muren tegen indringers, waar er verschillende functies plaatsvinden als de aansturing van een vallei (een grotere plaats met omringende kleine dorpen), een monnikenklooster en een tempel. Vaak is er een binnenplaats en een tuin bij.

Mini-Stupa’s: wat in eerste instantie lijkt op een kleine paddestoel, blijkt een kleine witte stupa met een gaatje in de onderkant. Hierin stop je een papiertje met een mantra erop. Die plaats je in de bergen, bij een stupa, in een nisje, in een mooie plek in de natuur. Daar geeft hij zijn positieve energie af. Je kunt dit ook doen voor een overledene, als nagedachtenis en met mooie wensen.

Witte vlaggen: een groep vlaggen midden in een weiland of de rijstvelden, langs de kant van de weg of midden in een bos. Wapperend, klapperend aan hoge houten stokken. Deze vlaggen plaatst men ter ere van iemand die overleden is. Als gedenkplaats en om de mooie teksten die op de vlaggen staan met de wind mee te nemen naar die ziel die hier niet meer zichtbaar is.

Algemene Info Bhutan
Valuta: Ngultrum (koers gelijk aan Indiase rupee)
Nationale boom: cypress
Nationale vogel: raaf
Nationale bloem: Blue Poppy (blauwe klaproos)
Nationale sport: boogschieten
Lokale tijd: UTC plus 6. Dus Nederland plus 5. En een half uur later dan in India.

Koninklijk Huis Bhutan
De vorige koning was getrouwd met vier vrouwen, die zussen van elkaar zijn. In een visioen kreeg hij de opdracht om deze vier vrouwen te trouwen. De oudste zoon is nu koning van het land, samen met zijn vrouw. Zij zijn getrouwd in de prachtige tempel in de Dzong van Phunakha. Nu wonen zij in Thimphu, de hoofdstad.
Voor de lokale mensen zijn de royals erg belangrijk en bijna als heiligen. De mensen zijn zeer trots op de koninkllijke familie. Voor hun handel en bescherming tegen de grootmachten om hen heen, hebben zij zeer goede relaties over de hele wereld. De koning is nu 38 jaar oud en volgende zijn vader op die erg jong en onverwachts stierf. Bekend is van de koning dat hij graag lokale mensen spreekt en wil weten wat er leeft. In de volksmond heet hij Druk King, de Drakenkoning van Bhutan.

Wereldwijs
Ondanks dat het land klein is, en de tv en vooral internet pas onlangs geïntroduceerd werden, want die waren eerder verboden, is het land wel wereldwijs. Veel mensen hebben in het buitenland gestudeerd, zoals in India (Delhi/Mumbai) en veel Bhutanezen gaan graag op vakantie in Bangkok (City of Sin) en tropische eilanden in Thailand. Ze lezen graag, weten veel over de wereldpolitiek en -problematiek. Onderwijs op school is gebaseerd op Boeddhistische principes, maar ze staan zeker wel open voor iedereen en gevoelens van mensen met andere geloven en religies.

11 September
Op 11 september waren er een twintigtal Amerikanen in Bhutan aan het reizen. De dag na deze schokkende gebeurtenis, nodigde de koning deze reizigers uit. Samen met zijn vrouw en alle notabelen uit Thimphu werden zij ontvangen voor een persoonlijke condoleance. Samen met de monniken ontstaken de Amerikaanse gasten 1.000 boterlampjes ter ere van de slachtoffers van deze gruweldaad.

De mooiste plekjes
Eigenlijk is dat heel moeilijk om te zeggen bij Bhutan, want ook de natuur is hier ‘de mooiste plek’.
In Paro moet je de Dzong en het Taktsang Klooster gezien hebben. En de Unesco tempel Dungtse Lhakhang.
In Thimpu moet je de National Gorden gezien hebben en natuurlijk de grote gouden Boeddha.
In Phukakha moet je de Dzong en de tempel bezoeken, de wandeling door de dorpen en rijstvelden maken en de Chimi Lakhang Tempel zien.
Tussendoor zul je vele keren stoppen, want de bergen, de stupa’s de gebedsvlaggen, alles is prachtig om even bij stil te staan.

May all sentient beings have
happiness and the causes of happiness;

May all sentient beings be free from
suffering and the causes of suffering;

May all sentient beings never be separated from
the happiness that knows no suffering;

May all sentient beings abide in equanimity,
free from attachment and anger that holds
some close and others distant.